Czy alimenty wlicza się do dochodu w MOPS? Sprawdź przed złożeniem wniosku

Osoby samotnie wychowujące dzieci, które chcą ubiegać się o zasiłek okresowy lub inne świadczenia z pomocy społecznej, muszą wiedzieć, jakie dochody uwzględnia MOPS. Jednym z najczęściej pojawiających się pytań jest to, czy alimenty wlicza się do dochodu MOPS. Wbrew pozorom nie chodzi tu jedynie o wypłacane środki, ale również o to, czy alimenty są otrzymywane regularnie, czy są zasądzone, czy też dobrowolne. Wszystko to ma znaczenie przy ocenie sytuacji finansowej rodziny przez ośrodek pomocy społecznej.

Jak MOPS liczy dochód rodziny – zasady obowiązujące w 2025 roku

Dochód ustala się zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. z 2024 r. poz. 1283, zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 620). Pod uwagę bierze się:

• - przychody z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku (lub z miesiąca złożenia, jeśli nastąpiła utrata dochodu),

• - dochody opodatkowane i nieopodatkowane,

• - świadczenia pieniężne i niektóre świadczenia rzeczowe.

Dochód miesięczny pomniejsza się o:

• - podatek dochodowy,

• - składki ZUS i zdrowotne,

• - kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

W 2025 r. obowiązują następujące kryteria dochodowe:

• - 1 010 zł – dla osoby samotnie gospodarującej,

• - 823 zł – dla osoby w rodzinie.

Te wartości są podstawą do ustalenia prawa do zasiłków z pomocy społecznej, ale mogą być modyfikowane przez samorządy w formie uchwał.

Alimenty na dziecko – czy wpływają na prawo do zasiłków?

Tak. Alimenty, zarówno wypłacane przez drugiego rodzica, jak i pochodzące z funduszu alimentacyjnego, są traktowane jako dochód dziecka.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, dochodem dziecka są m.in.:

• - alimenty,

• - renta rodzinna,

• - zasiłek pielęgnacyjny,

• - dochód z majątku dziecka.

To oznacza, że nawet jeśli alimenty nie są opodatkowane, MOPS uwzględnia je przy wyliczaniu łącznego dochodu rodziny. Wysokość świadczenia z pomocy społecznej może być przez to niższa lub w ogóle nieprzyznana.

Alimenty zasądzone, ale niepłacone – co wpisuje się we wniosku?

Alimenty nie są wliczane do dochodu, jeśli nie zostały wypłacone.

W przypadku zasądzonych alimentów, które nie są przekazywane, należy:

• - dołączyć zaświadczenie od komornika o bezskutecznej egzekucji,

• - albo złożyć oświadczenie o nieotrzymywaniu alimentów.

Jeśli rodzic nie ma formalnych dokumentów, może skorzystać z funduszu alimentacyjnego – o ile spełni warunki dochodowe.

Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego a dochód

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego również są traktowane jako dochód dziecka.

W 2025 r. świadczenia te przysługują, jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 1 209 zł. Działa także zasada „złotówka za złotówkę”, co oznacza, że po przekroczeniu limitu świadczenie nie przepada całkowicie, lecz jest pomniejszane o kwotę przekroczenia. Minimalna wypłata to 100 zł miesięcznie.

Dochód ustala się na podstawie roku poprzedzającego okres świadczeniowy, z uwzględnieniem sytuacji takich jak uzyskanie zasiłku chorobowego, utrata dochodu, czy uzyskaniem stypendium doktoranckiego określonego w ustawie o szkolnictwie wyższym.

Jak udokumentować alimenty przy składaniu wniosku w MOPS?

Składając wniosek do MOPS, należy dokładnie udokumentować alimenty. Poniżej lista niezbędnych dokumentów:

1. Wyrok sądu lub ugoda sądowa – jeżeli alimenty zostały zasądzone.

2. Potwierdzenia przelewów lub przekazów pocztowych – w przypadku dobrowolnych alimentów.

3. Zaświadczenie z funduszu alimentacyjnego – jeśli środki są wypłacane z funduszu.

4. Zaświadczenie komornicze – w przypadku bezskutecznej egzekucji.

Brak dokumentów może skutkować odrzuceniem wniosku lub obliczeniem dochodu niezgodnie z rzeczywistością.

Na co mogą wpłynąć alimenty – przykłady świadczeń uzależnionych od dochodu

Alimenty wpływają na ocenę sytuacji dochodowej rodziny i mogą:

• - obniżyć wysokość przyznanego zasiłku okresowego,

• - spowodować przekroczenie progu przy świadczeniach celowych lub specjalnych zasiłkach celowych,

• - ograniczyć możliwość uzyskania świadczenia pieniężnego przyznanego w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Przykład: Matka z dwójką dzieci otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych (1 000 zł) i alimenty na dzieci (500 zł + 500 zł). Łączny dochód: 2 000 zł. Kryterium dochodowe dla trzyosobowej rodziny wynosi 2 469 zł. Zasiłek okresowy może zostać przyznany, ale będzie niższy niż maksymalna możliwa kwota.

Sytuacje szczególne przy ustalaniu dochodu w MOPS – kiedy dochód rodziny może się zmienić?

Ustalając dochód rodziny na potrzeby przyznania świadczeń z pomocy społecznej, organy MOPS uwzględniają nie tylko dochód miesięczny z pracy czy alimentów. Liczą się także sytuacje nietypowe, które mają wpływ na dochód członka rodziny, w tym uzyskaniu dochodu, utraty dochodu, czy konkretne zmiany prawne.

Utrata i uzyskanie dochodu a świadczenia z pomocy społecznej

W przypadku utraty lub uzyskania dochodu, MOPS ponownie przelicza dochód rodziny. Do typowych sytuacji należą m.in.:

• - uzyskaniem zasiłku macierzyńskiego,

• - uzyskaniem świadczenia rodzicielskiego,

• - uzyskaniem zasiłku przedemerytalnego,

• - uzyskaniem stypendium doktoranckiego określonego w ustawie,

• - uzyskaniem zasiłku chorobowego.

Z kolei utrata tych świadczeń, np. utratą świadczenia rodzicielskiego, utratą zasiłku przedemerytalnego czy utratą stypendium doktoranckiego określonego, oznacza, że MOPS nie bierze ich już pod uwagę. Kluczowe jest udokumentowanie dnia utraty dochodu i jego przyczyny.

Jak alimenty wpływają na ustalanie prawa do świadczeń?

Podczas analizy sytuacji materialnej MOPS może uwzględnić alimenty w dwojaki sposób. Z jednej strony – kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób można odliczyć od dochodu. Z drugiej – nieotrzymane zasądzone świadczenia alimentacyjne, których nie udało się odzyskać w celu wyegzekwowania zasądzonych alimentów, nie są traktowane jako dochód. Warto załączyć zaświadczenie od komornika lub oświadczenie o bezskutecznej egzekucji.

Dochody z działalności gospodarczej i rolnictwa – co trzeba wiedzieć?

Wnioskodawcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą muszą zgłosić każdy przypadek rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej lub ponownej rejestracji po wcześniejszym zamknięciu – zgodnie z zapisami rejestru pozarolniczej działalności gospodarczej. Jeżeli uzyskano dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu – należy wskazać, czy była ona rozliczana na zasadach ogólnych, czy objęta zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

W przypadku gospodarstw rolnych dochód miesięczny wylicza się na podstawie wskaźnika GUS. Osoby objęte ubezpieczeniem społecznym rolników lub oddające gospodarstwo w dzierżawę, powinny przedstawić umowy i dokumenty potwierdzające poniesione koszty.

Dochód członka rodziny przebywającego poza gospodarstwem domowym

W niektórych przypadkach, mimo że osoba formalnie należy do rodziny, nie jest brana pod uwagę przy wyliczeniu dochodu. Dotyczy to m.in. dzieci w pieczy zastępczej, dorosłych umieszczonych w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, czy osób podlegających opiece opiekuna prawnego. W tych sytuacjach ustalając dochód rodziny, pomija się osoby przebywające poza gospodarstwem.

Kiedy przekroczony dochód rodziny nie wyklucza pomocy?

W przypadku gdy przekroczony dochód rodziny wynika z niewielkiej różnicy, np. z tytułu świadczenia z funduszu alimentacyjnego, można zastosować mechanizm „złotówka za złotówkę”. W 2025 r. świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeśli dochód nie przekracza 1 209 zł na osobę. Minimalna kwota wypłaty wynosi 100 zł.

Jeśli rodzina przekroczy próg np. z powodu uzyskania dochodu spowodowanego podjęciem pracy lub zasiłku, ale nadal spełnia inne warunki, MOPS może przyznać wsparcie – szczególnie w przypadku osób z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, lub starających się o świadczenie pieniężne przyznane na podstawie przepisów szczególnych.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy alimenty ustne (bez wyroku sądu) też się liczą?

Tak, MOPS może uznać alimenty dobrowolne, jeżeli są regularnie wypłacane i odpowiednio udokumentowane (np. przelewami lub przekazami pocztowymi). Samo słowne porozumienie nie wystarcza – potrzebny jest ślad księgowy.

A co jeśli alimenty są zasądzone, ale ojciec dziecka ich nie płaci?

W takiej sytuacji alimenty nie są wliczane do dochodu. Należy dołączyć:

• - zaświadczenie od komornika o bezskutecznej egzekucji,

• - albo oświadczenie potwierdzające brak wpłat.

Jeśli brak dokumentów – MOPS może zakwestionować wniosek.

Czy alimenty na mnie jako matkę też się liczą?

Tak. Wszystkie regularnie wypłacane alimenty – także na dorosłych członków rodziny – wliczają się do dochodu, jeśli są udokumentowane.

Czy Fundusz Alimentacyjny obniża szanse na pomoc z MOPS?

Może wpłynąć na przekroczenie progu dochodowego. Dzieje się tak ponieważ świadczenia z funduszu alimentacyjnego są wliczane do dochodu dziecka, ich wypłata może spowodować przekroczenie limitu dochodowego w MOPS. Jednak każde świadczenie ma własne kryteria – część z nich opiera się na odrębnych wyliczeniach. Z tego względu warto dokładnie przeliczyć dochód z pomocą pracownika socjalnego.

Jakie są progi dochodowe w 2025 roku?

• - 674 zł netto na osobę – ogólne kryterium przy świadczeniach rodzinnych,

• - 776 zł netto – jeżeli w rodzinie jest dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności.

Te wartości są stosowane m.in. przy przyznawaniu świadczeń rodzinnych, dodatków mieszkaniowych czy stypendiów szkolnych.

Źródła:

• - Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2024 r. poz. 1283; ost. zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 620)

• - Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

• - Obwieszczenie Prezesa GUS z 21.09.2023 r. (M.P. 2023 poz. 1037)

• - Strona Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej: gov.pl/web/rodzina

• - Serwis podatkowy: podatki.gov.pl